Samenwerken en keuzes maken

Milieumanager Cees van Rij van Lamb Weston / Meijer: “We willen onze bijproducten beter verwaarden. Dat kan alleen als je dat samen met anderen doet en kennis deelt.”

Al jarenlang produceert Lamb Weston / Meijer zo duurzaam mogelijk. De onderneming maakt diepgevroren voorgebakken aardappelproducten en gedroogde aardappelvlokken. Klanten zijn restaurantketens, foodservice (horeca), supermarktketens en de voedingsmiddelenindustrie in meer dan 110 landen. Wereldwijd werken ruim 6.200 mensen bij Lamb Weston, van wie 1.300 bij Lamb Weston / Meijer. Het bedrijf heeft locaties in Nederland (Kruiningen, Bergen op Zoom en Oosterbierum), het Engelse Wisbech en het Oostenrijkse Hollabrunn.

In 2011 gaf Lamb Weston / Meijer haar duurzaamheidsprogramma een flinke impuls onder de naam Creating Shared Value: gezamenlijke waarde creëren. Het lidmaatschap van het Dutch Biorefinery Cluster (DBC), per 1 januari 2013, is daarin een logische stap. “Bedrijven werken vaak te veel als ‘stand alone’”, stelt milieumanager Cees van Rij vast. “Maar wil Lamb Weston / Meijer duurzaam uit reststromen nieuwe producten maken met een hogere toegevoegde waarde, dan moet het op verschillende manieren samenwerken met diverse partijen. Zo is de papier- en chemische industrie interessant voor ons. Die zijn beide aanwezig in het DBC.”

Bij de buren

“Daarnaast willen we graag samenwerken met collega-bedrijven die, net als wij, agrarische grondstoffen verwerken tot voedingsmiddelen. Onze productieprocessen en afvalwater lijken vaak meer op elkaar dan je in eerste instantie zou denken. Door van elkaar te leren, hoeven we het wiel niet telkens uit te vinden. Bovendien kun je samen aan schaalvergroting doen. Zo zijn onze aardappelrestanten aan bederf onderhevig. Ze zijn daarom niet te transporteren over grote afstanden zonder verlies van kwaliteit of functionaliteit. Verder is transport van deze biomassa, met relatief lage droge stof gehalten, erg duur. Daardoor zijn veel mogelijkheden voor opwaardering onrendabel. Waarom zou je deze reststromen dan niet bij de buren laten verwerken?”

Golfballen

Bij Lamb Weston / Meijer vindt 99,8% van alle reststromen nu al een nuttige herbestemming. De meeste bijproducten, zoals aardappelstoomschillen en –stukjes, worden direct benut als veevoer. Sinds 2007 wint de onderneming 75% van het fosfaat terug uit haar procesafvalwater, door het met magnesium en ammonium te binden tot struviet, een natuurlijke meststof.

Van Rij: “Ons bedrijf was een van de eerste in Nederland die op deze manier een mineralenkringloop sloot. Verder wordt aardappelzetmeel, dat vrijkomt bij het snijden van aardappels tot friet, als grondstof benut voor onder andere behanglijm, boorspoeling en grondstof voor bioplastics. Van deze bioplastics kunnen hoogwaardige materialen worden gemaakt, zoals 100% biologisch afbreekbare golfballen.”

Algenkweek

Als laatste duurzaam, biobased wapenfeit noemt Van Rij de zuivering van proceswater door algen. “Deze hebben stikstof, fosfaat, CO2, warmte en licht nodig. Alle deze ingrediënten zijn aanwezig op onze productielocatie. Dit is de meest natuurlijke manier van waterzuivering, waarmee we opnieuw een kringloop volledig sluiten. De overtollige algen gaan naar kwekers van mosselen en oesters in Yerseke, enkele kilometers verderop. Het project zit nu nog in een pilotfase. Doordat bespaard kan worden op kosten bij traditionele biologische waterzuivering, zoals energie voor beluchting, heeft deze algenproductie potentie. Samenwerking is hierbij essentieel, omdat we de juiste typen algen moeten kweken waar mosselen en oesters goed op groeien.”

Doodlopende weg

In het DBC vindt Lamb Weston / Meijer het geschikte netwerk van bedrijven om de volgende biobased stap te zetten. Van Rij: “Het eerste wat we hebben geleerd, is dat we voor een goede structuur moeten zorgen die ons in staat stelt om al onze ideeën en mogelijkheden intern te managen. Je kunt niet alles oppakken, je moet keuzes maken. Het is ook belangrijk om trajecten te durven stoppen als ze niet opleveren wat ze aanvankelijk beloofden.”

“Nee, we hebben nog geen definitieve keuzes gemaakt. We hebben wél vastgesteld wat we niet gaan doen. Zo zetten we niet meer volledig in op de productie van bio-energie uit onze bijproducten. Wat betreft nutriënten willen we eerst de krenten uit de pap halen. Wat je daarna overhoudt, kun je eventueel gebruiken voor bio-energie. De productie daarvan is op dit moment namelijk uitsluitend rendabel met subsidie.”

Gebak

Van Rij verwacht dat waardevolle nutriënten, zoals fosfor, kalium en stikstof - van nature aanwezig in de aardappel – straks rendabel kunnen worden teruggewonnen uit reststromen voor hoogwaardige toepassingen. Van fosfaten, die onder meer in kunstmest en schoonmaakmiddelen zitten, bestaan slechts enkele vindplaatsen in de wereld. Een mondiaal tekort wordt dan ook voorspeld. Zonder fosfaten kunnen planten niet groeien en is zelfs geen leven mogelijk op aarde.

“Naast de productie van aardappelproducten zoals frites, kunnen we - in mijn visie - over tien jaar uiteenlopende stoffen met een hoge toegevoegde waarde terugwinnen uit onze aardappelreststromen. Zoals het genoemde fosfor, maar ook wellicht ingrediënten voor de cosmetica. Of suiker uit aardappelzetmeel. En wat dacht u van eiwit uit aardappelschillen of kleine ongebruikte aardappeltjes? Aardappeleiwit heeft unieke eigenschappen. Het is bijvoorbeeld, als een van de weinige eiwitten, geschikt als schuimmiddel in gebak. Dit zou een treffend voorbeeld van samenwerking kunnen zijn tussen verschillende industrieën.”